Tamara Kneese ve Hi`ilei Julia Kawehipuaakahaopulani Hobart, Radikal Bakım: Güvenli Olmayan Zamanlar İçin Hayatta Kalma Stratejileri başlıklı makalelerinde şöyle yazıyor:

Bakım, doğrudan otonom eyleme ve hiyerarşik olmayan kolektif çalışmaya dayalı vaatler içerir. Bakım, sadece kendini koruma kudreti olarak işlev görmek yerine, marjinal toplumların hayatta kalmasıyla da ilgilidir; çünkü modern radikal politika ve aktivizmle yakından bağlantılıdır. 

Dünyanın her yeri için geçerli olmak üzere, insanlık olarak kesinlikle belirsiz zamanlarda yaşıyoruz ve Stockholm banliyölerinden birindeki bir kadın merkezinde günlük yaşamda radikal bakım (radical care) uygulamalarının güzel bir örneğine rastlıyoruz. Bu durum, radikal bakımın bazı hayatları diğerlerinden daha güvensiz kılan bir dünyada, kolektif bir bilincin hayatta kalmak için ne kadar gerekli olduğunu düşündüğümüzde aslında hiç de şaşırtıcı değil.

Kvinnocenter Tensta–Hjulsta, (kadın merkezi Tensta–Hjulsta) 1997’den beri Tensta’da faaliyet gösteren ve kadınlara pek çok farklı şekilde alan açan bir dernek. Birkaç yıl önce, dernek üyelerin deneyimlerine ve kadın merkezinin mekânsal bağlamına dayanan feminist bir sanat oluşumu olan k.ö.k ile iş birliği yapmaya başladılar. Açılımı ”kvinnor önskar kollektivitet” yani ”kadınlar kolektivite istiyor” olan k.ö.k, kadın merkezi çatısı altında oluşturulmuş ve derneğin kadınlar için bir topluluk ve buluşma alanı yaratma prensiplerine dayalı bir platform. Hiyerarşik olmayan bilgi alışverişi, topluluğun temel taşlarından birisi. Sanatçı, profesör ve k.ö.k’ün kurucularından birisi olan Petra Bauer, gerçekleştirdikleri tüm aktivitelerin kadın merkezinin halihazırda yaptıklarına dayandığını vurguluyor ve k.ö.k olarak biz, kadın merkezinde yapılanları görünür hale getiriyoruz ve zaten var olan belirli öğeleri geliştiriyoruz; var olan bir dernek çerçevesinde kurulmuş feminist bir düşünce oluşumuyuz, diye ekliyor.

Kadın merkezi dernek başkanı Hero Rashid, aralarındaki bu iş birliğinin her iki tarafa da pek çok yeni çalışma yöntemi ve deneyim kazandırdığını ve bunu yaparken de iki organizasyon arasındaki kız kardeşlik bağlarını güçlendirdiğini söylüyor. Petra, bakım ve radikal bakım arasındaki farkı şöyle açıklıyor:

– Bakım veya İngilizce ‘deki yaygın kullanımıyla ”care” ve İsveççe ‘deki kullanımıyla ”omsorg”, genellikle sizin dışınızda biri tarafından tanımlanan bir şeyi ifade eder; bu tip bir bakımda ihtiyaçlarınızı tanımlayan ve belirleyen bir başkasıdır. Bir hastaneye veya sağlık merkezine yolunuz düştüğünde olduğu gibi, bakıma ihtiyacınız olup olmadığına uzmanlar karar verir. Bu durum pandemi sırasında daha da belirginleşti mesela, bu süreçte pek çoklarımız için, ne çeşit bir bakıma ihtiyacımız olup olmadığına ve bu bakımın bize verip verilmeyeceğine başkaları karar verdi. Diğer bir örnek de sundukları bakımın kriterlerini karşılayıp karşılamadığınızı değerlendiren ’evde bakım’ (hemtjänst) hizmeti mesela. Öte yandan, radikal bakım, neye ihtiyaç duyup duymadıklarına kendileri karar bir veren bir topluluk tarafından organize edilir ve topluluk dışından hiç kimsenin bu konuda bir söz söylemeye hakkı yoktur.

Radikal bakım büyük ölçüde praksise dayalıdır, Hero Rashid, radikal bakımın kadın merkezinde pratik olarak nasıl işlediğini şöyle anlatıyor:

– Radikal bakım sağlamak, bizim organizasyonumuzun temel taşlarından birisi. Mesela ben hafta içleri ’yardım görevlisi’ (biståndshandläggare) olarak çalışıyorum ve işimi yaparken toplumun sorumluluğu olan bir organize bakım dâhilinde, insanlara mevzuata göre bakım sağlıyorum. Ama kadın merkezinde bizler, bir karşılık talep etmeden, kendi kaynaklarımız el verdiğince radikal bakım veriyoruz ve alıyoruz. Mesela siz benim sorunlarımı dinlemeye isteği gösteriyorsunuz, yahut acı çektiğimde ya da kendimi kötü hissettiğimde omzumu sıvazlayacak zamanınız ve enerjiniz var… Burada sözü edilen toplumdan alamadığınız ama başka bir insandan alabileceğiniz bir şeyler. Kadın merkezinde olan budur ve kadınların kimse onlardan böyle bir şey istememişken, birbirlerine bu şekilde destek olması derneğimizin kuvvetidir.

Radikal bakım günümüzde pek çok açıdan önem taşıyor. Eğer toplumun çeşitli kesimlerinde ve tüm gruplarda radikal bakım yaygınlaşsaydı, toplumda birçok şeyin şu anda olduğundan farklı görüneceğini söylüyor Petra. Burada anlatmak istediği şey, birbirimizin ihtiyaçlarını görmemiz gerektiği ve bu anlamda her şey eşit olarak olmasa da ihtiyacımız ölçüsünde almamız gerektiğine ve aynı zamanda verme kudretimize ve yapabilirliğimize göre de vermemiz gerektiğine inanıyor.

– Herkeste verme kudreti olmayabilir. Kadın merkezinde birbirimizin farklı ihtiyaçlarını dikkate almaya çalışmamızın çok güzel olduğunu düşünüyorum ve bence bu Corona zamanlarında daha da netleşti. Kadın merkezindeki icraatın toplum için bir model haline geldiğini görmek isterim, diyor.

Radikal bakım göstermek çok kolay olmayıp, kişiden pek çok şey talep eden bir şey olsa da aynı zamanda birlikte öğrenebileceğimiz de bir şey. Hayır işi yapmaktan daha çok dayanışma gösterebilmekle alakalı. Geçen sene çağdaş sanat kolektifi Ruangrupa, Kungl. Konsthögskolan, kadın merkezi ve k.ö.k tarafından düzenlenen bir radikal bakım atölyesine katılma fırsatım oldu ve benim için oldukça önemli bir deneyimdi. Petra, bu atölyenin en önemli hedeflerinden birinin kadın merkezin özünde neler yaptığını görünür kılmak olduğunu söylüyor.

– Ortaya bir çeşit lamba veya büyüteç koyup şöyle demek; şimdi buraya bakın ve burada neler yapıldığını görün. Bunun amacı hem yapılanları görünür kılmak hem de aslında başkalarıyla paylaşmak. Belki de bu şekilde bir şeyleri değiştirebilir ve birbirimizle nasıl ilgi gösterdiğimiz üzerine düşünebiliriz. Ben burada her şekilde, nasıl sosyalleştiğimizden, nasıl yemek yaptığımızdan, kişisel deneyimlerimizi nasıl paylaştığımızdan bahsediyorum. Bu atölyeyle ilgili bizim için fazlasıyla önemli olan başka bir şey de kadın merkezine gelen kadınlardan pek çoğunun daha önce atölyenin gerçekleştiği takımadada bulunmamış olmasıydı. Sanat akademisiyle yaptığımız iş birliği ekonomik olarak bunu mümkün kıldı. Yani bizim için önemli olan üç şey var; kadın merkezinde hali hazırda var olanı görünür kılmak, bunu başkalarıyla paylaşmak ve birbirimizden öğrenmek ve son olarak da kaynakların aktif bir şekilde yeniden dağıtılması.

Radikal bakım, genellikle karanlık zamanlarda umut aşılayıp, olumlu bir politik dönüşümle bağlantılı olarak okunsa da olası olumsuz etkileri de hâlâ tartışılmaktadır. Radikal bakım sistematik eşitsizlik ve güç yapılarından ayrılamaz olduğu için, toplumsal ihmali telafi etmek adına, yeni ücretsiz işgücü biçimlerinin oluşmasına yol açabilir.
Ancak içinde bulunduğumuz şu durumda; hali hazırda devam eden bir küresel salgın, ekonomik krizler, ekolojik çöküş, savaşlar ve dünyanın dört bir yanındaki yerlerinden edilmiş insanlarla karşı karşıya olduğumuza göre, radikal bakım yine de ileriye dönük aydınlık bir yol sunuyor.