Lyktan
S
?
Helbestvan û wergêr Axîn welat di nivîseke xwe ya kesane ya derbarî zimanên qedexe û vekirî de, rêwîtiya xwe ya bi zimanan re, ji biçûkanî de och heta roja îro tîne ziman.
Keçeke ciwan bûm li ber deriyê xewneke mezin, min pir zû fêm kir ku her tişt bi xewnekê dest pê dike. Hîn zû bû çavên min li girîngiya zimanan vebûn û ev gava min a yekem bû di vê rê de.
Sala xwendinê ya yekem di şeş saliya min de bû. Ji ber ku ez li gundekî biçûk ji dayîk bibûm û hemû nişteciyên gund jî kurd bûn, kesekî ji wan zarokan bi erebî nizanîbû û ya herî xerab jî ew bû ku elektrîka me li vî gundî tunebû û helbet wê çaxê televîzyon jî tunebûn herweha bernameyên zarokan jî heta çend salan şûnda. Li dibistanê mamosteyên me Ereb bûn, zimanê xwendin û nivîsandinê Erebî bû û axaftina bi Kurdî jî qedexe bû, ev yeka dihat wateya ku em bi zehmetiyên ji xwe mezintir re gihîştin û mezin bûn.
Di temenekî pir biçûk de cara yekemîn ji ber ku bi kurdî axivîm ez hatim cezakirin, ji wir pê ve bi peyv têkiliyeke aloz di navbera min û ziman û peyvan de çêbû, lê bi awayekî taybet û cuda. Ji wê rojê û pê ve erebî ji bo min bû nîşana lêdan û tirsê û bi salan ev tirs bi min re min ma.
Lê bavê min di wê demê bi Kurdî, Erebî, Tirkî Almanî û Farisî diaxivî û ji me re digot: Her zimanek jiyanek e, cîhanek û nasnameyeke cihê ye. Ger hûn bi rastî dixwazin miletekî nas bikin divê hûn zimanê wan hîn bibin. Ziman kilîta her tiştî ye. Van hevokên bavê min li ser zimanê erebî bandoreke mezin li min û raman û nerînên min kirin. Wan rê da min ku ez biguherim û ji tirs û nefretê azad bibim, bi vî rengî êdî ber bi daxwaza hînbûna bilind ve çûm. Sal bi sal zimanê min yê erebî herwiha nivîsandin jî bi pêş diket, lê di heman demê de xwesteka hînbûnê ya xwendin û nivîsandina kurdî jî bilind dibû û pirsên bêbersiv jî di serê min de zêdetir dibûn.
Zêdebûna pirsên bêbersiv mereqa lêkolînê li ba min şiyar kir. Piştî çend salên zarokatiyê, kanalên televîzyonê li mal bi erebî yan tirkî bûn. Ev bû sedema zêdebûna pirsan li ser tiştekî ku nedihat fêm kirin. Pirsên wek: Çima kanalên kurdî nînin? Çima tenê bi erebî û tirkî ne? Di zarokatiya xwe de min tirsek di çavên dê û bavê xwe de dît. Ew bêdeng dibûn û min fêm kir ku ew gelek caran ji bersivên çewt didn alî yan direvin. Di dawiyê de min ew bersiv bi guhên xwe bihîst: ji ber ku kurdî qedexe ye.
Ji ber ku ez zarok bûm û pirsên zarokan bi demê re zêdetir û mezintir dibin, hezkirina min jî ji zanînê re pir zêdetir bû.
Her ku ez hînî erebî dibûm, bêtir li tîpên kurdî digeriyam, lê min her tim bersiveke ne bi dilê xwe dibihîst. Dem û sal derbas bûn, lêgerîna min bi ser ket û min pirtûkeke fêrbûna zimanê kurdî wergirt. Min newêrîbû ji kesî re bêjim û min bi dizî dixwend. Gav bi gav fêrî tîpên kurdî dibûm û demeke dirêj wiha berdewam kir. Di wan salan de kesayetiya min bi awayekî xwezayî hate avakirin, lê min baş ferq dikirku ez di du kesayetî, du nasname û du cîhanên ji hev cuda de pêşdikevim. Di heman demê de kesayetiya min ya nû bi du navên ji hev cuda çêbû.
Piştî biserîkirina xwendina lîseyê, ez çûm bajarê Helebê û li zanîngehê ketim beşê tore û edebiyata zimanê erebî. Helbet nivîsandina nihênî ya kurdî jî berdewam bû. Piştî demekê ji nivîsandina veşartî û bi diz î, min dest bi weşandina nivîsên xwe kir.
Rojname bi dizî dihatin belavkirin û nivîsên min di bin navê Axîn Welat de dihatin weşandin. Bi vî awayî her du kesayetên min bi awayekî serbixwe bi hev re çêbûn û pêş ketin.
Li zanîngehê min zimanê farisî wekî zimanê sêyemîn hilbijart û piştî çend salan min du korsên zimanê tirkî jî xwendin û min xwest nas bikim bê çima ev dewletên ku bi van zimanan diaxivin ji zimanê kurdî ditirsin û bi her awayan xebatên xwe dikin ku vî zimanî tune bikin. Min dixwest nas bikim bê çi dihêle ku ji bo tunekirina vê nasnameyê ewqasî bi giranî şer bikin.
Bi her halî min li gor serpêhatî û zanîna jiyanê çend bersivên cûda wergirtine, lê ji ber ku em mirov bi xwe pirseke bêbersiv in, dîsa gelek pirsên berfireh di serê min de çêbûn.
Îro dema ku ez van bîranînan dinivîsim û xwe ji bo xebatên xwe yên di warê wergerê de amade dikim, ez xwe gelekî dilxweş û spasdar hîs dikim. Spasiya hemû zehmetiyan dikim û ji hemû tiştên baş û xerab ên ku hatin serê min memnûn im. Spas ji bo her tiştê ku kesayetiya min a niha ava kir . Bi vê hezkirina mezin a jiyanê ez rêwîtiya xwe ya bi zimanan re didomînim.
Gelek raman nerîn û daxwazên min hene û baş dizanim ku tenê ziman dikare wan bigihîne rastiyê xeyalên min pêk tîne.
Bi vê vîn û daxwazê ez nêzîkî zimanê swêdî jî bûm, nemaze piştî ku di jiyana min de bû pêdiviyeke mezin û girîng.
Axîn Welat • 2023-05-16 Axîn Welat weke helbestvan û wergêr tê naskirin. Bi kurdî, erebî û swêdî dinivîse herweha werdigerandinê jî bi van zimanan dike.